Teatro: "Vía muerta" en Sala Mirador

Parece impensable como toleramos e normalizamos que as institucións europeas vexan ás persoas migrantes como mercadorías, como elementos perniciosos e daniños. Asimilamos como normal que se sitúe ao migrante como un "ser ilegal" en comparación co tráfico de drogas ou o tráfico de armas. Deixamos de ver a seres humanos, con dramas humanos, con poboacións abatidas, mozas que viviron a agresividade e o odio, miráronlles á cara dicíndolles que non foron nin serán nada. As súas respostas de humanidade, de ansias de paz contra exércitos de ocupación, señores da guerra e líderes que nunca coñecerán o concepto de Humanidade, merecen canto menos que lles tratemos co maior dos respectos. Necesitariamos toda unha vida de silencio polas vítimas das masacres que veñen sucedendo.

Sahara, Palestina, Siria, os tratos recibidos no valo de Melilla, convertéronse en fondo habitual do telexornal minutos antes de que nos falen dos millóns que gañan ou deixan de gañar Cristiano Ronaldo ou Messi. Algo tan espantoso, señores, como que conseguiron algo terrible, normalizamos a dor humana.

Obras como esta fannos pensar, reflexionar, poñernos no lugar do outro e empatizar coa traxedia humana que se está vivindo tan preto. Unha obra que debería ser emitida na cadea pública en prime time, nas escolas e universidades, nos centros culturais. Porque non todos os días temos a oportunidade de poñernos na pel do outro.

Carlos Olalla presenta un texto universal e íntimo, Como conxugar estes dous adxectivos? Olalla conseguiuno á perfección, cun texto do que se sente irmán do resto, non se trata dun texto respectuoso, máis aínda é un texto amigo, confraternizador para cos seus iguais. É universal porque é un berro á rebeldía, a romper o paroxismo que arrasa a nosa sociedade e a romper muros e fronteiras e a dicir basta ás inxustizas que estamos a ver sentados nas nosas cadeiras de brazos europeas. Unha historia baseada nas noticias, a prensa, a realidade... e a propia vida. Entendendo que o teatro non pode permanecer impasible ante a deliberada política do esquecemento á que as persoas refuxiadas son hoxe sometidas. Un texto ao que dar grazas, por mollarse no noso tempo contra as inxustizas humanas.

Eva Egido Leiva, actriz, dramaturga, produtora teatral e docente, coñecida por obras como "De viajes y leyendas" ou "Agua de lluvia" entre tantas outras, dirixe dun modo maxistral esta bela posta en escena. Acompañada do que non podía ser mellor elenco, activistas, loitadores pola defensa dos dereitos humanos, a liberdade de expresión e actores sen medo a plantar cara ao sistema sen importarlles listas negras, ou simpatías masivas.

Tres actores de excepción para contar unha historia estando tan preto dos lugares de conflito, o que fai que non tivesen que estudar e interiorizar un personaxe, senón que se sentiron tan preto da represión e o horror do conflito que nos mostran unha realidade sen fisuras. Actores cunha absoluta comunicación en escena, onde só cunha mirada foron capaces de transmitir as sensacións e as emocións. Lograron que sentísemos a angustia, a rabia e a impotencia, caracteres que Egido soubo moldear á perfección, como unha coreografía de emocións.

Entramos á sala desconcertados sen saber moi ben porque esa violencia, se estabamos tranquilos e nada ocorrera, e é aquí onde comezamos a entender que moitas persoas no mundo, estaban un día coma nós agardando para entrar ao teatro quizais, e un exército armado chegou para encerrarlles e tomar a súa vida como trofeo. Así pasamos a función, encerrados, sen coñecer o motivo.

Un antidisturbios na fronteira, interpretado por Willy Toledo, vixiará cada movemento das persoas refuxiadas. Toledo, coñecido por obras como "Alejandro y Ana" ou a máis recente e excelsa "El Rey", da que pronto poderemos ver a súa versión cinematográfica, laureado por varios dos seus traballos en cinema como "After" ou como protagonista de series como a actual "Psiconautas", coa que non pararás de rir desde o humor máis intelixente. Pero por encima de todo isto, Toledo é un activista, un loitador polos dereitos humanos, que alza a súa voz contra as inxustizas. No movemento pola recuperación da memoria histórica das vítimas do franquismo, nas marchas pola dignidade ou alí onde se lle chama para colaborar, sempre tende a súa man. Neste caso ponse no outro lado, vendo a realidade detrás dun casco de antidisturbios, e cunha porra na man, coa súa cabeza nos seus problemas familiares, o poderá o nerviosismo e a angustia de non saber moi ben que fai alí ou de quen exactamente debe recibir ordes, como el dirá "unos señores".

Atoparase cunha pequena nena, interpretada por Elena Olivieri, co-directora da compañía La Inestable Kourel, formada por migrantes do barrio madrileño de Lavapies. Dirixiu obras como "El hombre submarino", "Qué creen que es mejor" ou "Tengo miedo", facendo do teatro unha ferramenta de cambio e convivencia transformadora. Esta nena será a única capaz de mirar ao garda á cara sen importarlle o uniforme nin o escudo que leve, e expresarlle que nada ten sentido. Formúlalle preguntas vitais como as que achega a inocencia e a inexistencia do medo adulto, xerando en escena unha fermosa complicidade entre ambos. Ela achégase aos ferros onde estamos encerrados querendo xogar, mentres o garda trátanos coma se fósemos feras. O medo e a ira vital do garda que trasladada a outros seres humanos que de nada teñen culpa, sendo este un mero esbirro de intereses que nunca será capaz de entender, porque non hai sentido que os sosteña.

Carlos Olalla é un actor, director e dramaturgo, do que sería imposible enumerar todas as obras de teatro e películas nas que traballou, por ese motivo no seu caso deixarémoslles coa frase que mellor define a súa carreira "Todo cuanto retuve lo perdí, sólo me queda lo que di". Neste caso, Olalla interpreta a un médico que se viu encerrado na fronteira pola que quere pasar para ver á súa familia que se atopa en Alemaña, ten a esperanza de que algún día, máis temperán que tarde, todos poidan pasar.  Unha fermosa historia vital coa que empatizaremos, e acompañarémoslle sen perder nin un só dos seus xestos. Ten varias ilusións, como coñecer á súa neta, deixou de recibir cartas e el tampouco as escribe xa. Unha maxistral interpretación por parte de Olalla, que será a temperanza e a calma entre o horror. Existe un momento máxico no que manterá confidencias cun membro de Pallasos en Rebeldía.

Iván Prado, un artivista e comprometido actor que utiliza a risa como elemento de denuncia social, e é que nada lle molesta máis ao poder que a alegría. Pallaso internacional, formador e director de clown, é o director de varios festivais como Festiclown, Magiclown ou Firaclown, e membro de Pallasos en Rebeldía, mostraranos o labor que veñen desempeñando nas zonas de conflito, e faranos desconectar durante uns minutos do duro transfondo da historia que nos presentan, faranos partícipes e colaboraremos con el desde a súa entrada en escena.

A escenografía, creando claras separacións físicas e emocionais entre o garda e os refuxiados, da man de Carlos Olalla e Rubén Vejabalbán, tamén encargado do son e a iluminación, xerando diferentes espazos e situacións que fan desta unha obra redonda, na que viviremos unha montaña rusa de sensacións.

Non lles diremos se puidemos saír ou non, se romperon os muros, se o garda volveu a casa ou se o médico puido coñecer á súa neta. Pedímoslles que reflexionen, que se animen a ver propostas necesarias como esta e que empaticen e sexan capaces de poñerse na pel do outro, como o fixemos nós, que poñan o seu granito de area e polo menos entre todos tratemos a todo o mundo como o que somos, seres humanos, porque ningunha persoa é ilegal.